Hiện quy mô nợ xấu toàn nền kinh tế đã vượt mốc 1 triệu tỷ đồng, tương đương hàng trăm nghìn tỷ đồng tài sản không được luân chuyển trong sản xuất – kinh doanh. Số “vốn chết” này không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà còn là một trong những nguyên nhân khiến mặt bằng lãi suất cho vay duy trì ở mức cao, trong khi doanh nghiệp lại “khát vốn” sản xuất.

Hàng loạt khoản nợ hàng trăm tỷ đồng được rao bán

Ngân hàng Agribank mới đây tiếp tục thông báo đấu giá nhiều khoản nợ xấu trị giá hàng trăm tỷ đồng, điển hình như:

• Khoản nợ của ba doanh nghiệp: Công ty CP Gốm Xây dựng Thương mại và Vận tải Hoàng Kim, Công ty TNHH Đầu tư Phát triển TTT Việt Nam và Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Tổng hợp Từ Liêm – với tổng giá trị ghi sổ tạm tính đến 31/3/2025 là hơn 300 tỷ đồng, bao gồm hơn 226 tỷ đồng nợ gốc và 77 tỷ đồng lãi.
  
• Nhóm 5 doanh nghiệp khác: Bao gồm Công ty TNHH Hùng Anh, Công ty CP Xây dựng – Thương mại – Dịch vụ Đại Minh, Công ty TNHH Xây dựng Vận tải Nhuận Hiển, Công ty TNHH Đầu tư Xây dựng Hạ tầng Tam Dương và Công ty TNHH Kinh doanh Vật liệu Xây dựng Hồng Quân – với khoản nợ ghi sổ hơn 416 tỷ đồng.
  
• Các công ty tại Vĩnh Phúc, Hà Tĩnh như: Gốm Xây dựng Hợp Thịnh Phát, Xây dựng Hạ tầng Thái Dương, Vật liệu xây dựng số 6 – với tổng nợ gần 334 tỷ đồng.
  
• Ngoài ra, hai doanh nghiệp khác là Công ty TNHH ĐT và TM QA Quốc Tế và Công ty TNHH Kim khí vật tư Thành Công cũng có tổng dư nợ hơn 257 tỷ đồng.
  

Trong khi đó, Ngân hàng BIDV chi nhánh Thành Đô cũng thông báo bán khoản nợ của Công ty CP Hằng Hà, với tổng dư nợ đến ngày 31/10/2024 là hơn 730 tỷ đồng, gồm gần 434 tỷ đồng nợ gốc và khoảng 296 tỷ đồng nợ lãi, phí phạt quá hạn.

Nợ xấu tiếp tục gia tăng tại nhiều ngân hàng

Thống kê từ báo cáo tài chính quý I/2025 cho thấy, tổng nợ xấu của các ngân hàng niêm yết đã vượt 266.000 tỷ đồng, tăng 18,5% so với cùng kỳ và tăng hơn 16% so với cuối năm 2024 – tương đương khoảng 37.000 tỷ đồng.

Cụ thể:

• 22/28 ngân hàng có nợ xấu tăng so với cùng kỳ.
  
• Số ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu vượt 3% tăng từ 7 lên 8 ngân hàng.
  
• Nhóm nợ dưới tiêu chuẩn (nhóm 3) tăng hơn 37%; nhóm có khả năng mất vốn (nhóm 5) tăng gần 13%.
  

Đây là tín hiệu đáng lo ngại trong bối cảnh doanh nghiệp khó tiếp cận vốn vay, thị trường tài chính thiếu thanh khoản, và sức ép nợ xấu khiến ngân hàng phải tăng trích lập dự phòng, làm giảm hiệu quả hoạt động.

“Vốn chết” đè nặng lên nền kinh tế

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, hiện quy mô nợ xấu toàn hệ thống tín dụng đã vượt 1 triệu tỷ đồng. Đây là lượng "vốn chết" cực lớn đang bị “đóng băng”, không thể tái đầu tư cho nền kinh tế.

Không chỉ gây lãng phí nguồn lực, lượng nợ xấu khổng lồ còn là nguyên nhân khiến lãi suất cho vay duy trì ở mức cao. Bên cạnh đó, phần lớn các khoản vay đều có tài sản đảm bảo, nhưng những tài sản này lại không thể khai thác hiệu quả do vướng mắc pháp lý, làm giảm thêm hiệu quả sử dụng vốn xã hội.

Cần khơi thông thị trường mua bán nợ

Ông Hùng cho rằng, cần sớm sửa đổi đồng bộ các quy định pháp lý về xử lý nợ xấu, đặc biệt là việc luật hóa Nghị quyết 42, sửa Luật Các tổ chức tín dụng, và ban hành Thông tư mới về hoạt động công ty quản lý nợ (AMC).

Hiện nay, gần 50% nợ xấu được các ngân hàng xử lý bằng trích lập dự phòng rủi ro. Tuy nhiên, về lâu dài, Việt Nam cần phát triển thị trường mua bán nợ chuyên nghiệp và minh bạch.

Các giải pháp được đề xuất bao gồm:

• Khuyến khích thành lập, mở rộng các công ty mua bán nợ;
  
• Thu hút nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường mua bán nợ;
  
• Xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng để các công ty AMC có thể xử lý nợ một cách hiệu quả, tránh che giấu nợ xấu nội bộ.
  

Hướng đến hành lang pháp lý mới cho xử lý nợ xấu

Ngân hàng Nhà nước đã trình Dự thảo sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng, trong đó quy định việc thu giữ tài sản đảm bảo, một nội dung quan trọng của xử lý nợ xấu, được luật hóa thay vì chỉ thực hiện theo nghị quyết có thời hạn.

Ngoài ra, Dự thảo Thông tư mới về hoạt động công ty con, công ty liên kết của tổ chức tín dụng trong lĩnh vực AMC cũng được công bố. Theo đó, phạm vi nợ xấu mà công ty AMC được tiếp nhận, xử lý, mua bán sẽ bao gồm cả nợ nội bảng và ngoại bảng, mở rộng quyền xử lý tài sản đảm bảo, giảm tải áp lực cho ngân hàng.

Các mô hình công ty AMC trên thế giới, như tại Hàn Quốc, Malaysia, Trung Quốc... đã chứng minh rằng việc xử lý nợ xấu thông qua thị trường mua bán nợ là giải pháp hiệu quả và bền vững. Việt Nam đang dần đi theo xu hướng này nhằm tái cấu trúc dòng vốn và phục hồi niềm tin thị trường tài chính – tín dụng.